Blogs 100 jaar Jo Visser fonds
Herinneringen ophalen #3
Honderd jaar geleden richtte mej. Jo Visser samen met medestanders Vereniging Het Zonnehuis op. Haar wens was een warm tehuis voor chronisch zieken die niet meer thuis verzorgd konden worden. Hoe zij dit deed met 7 stuivers leest u op deze website. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan zijn (oud-)collega’s, bestuursleden en relaties gevraagd om hun herinneringen vast te leggen in een persoonlijke blog. Hieronder leest u de 3e blog door Hetti Willemse. Met Tineke van den Klinkenberg vormt zij de Dames THe van zorgviste.nl.
ZORG VOOR THUIS VOELEN
Herkent u het ook? Na een heerlijke vakantie, je voordeur openen en verzuchten: ‘Hé lekker, weer thuis.’ Het is deze thuis voelen beleving die wij misten in onze persoonlijke ervaringen met dierbaren in verpleeghuizen aan het begin van de 21ste eeuw. Het leek wel of de zorgorganisatie centraal stond en de bewoner, en zeker de naasten hun plekje moesten bevechten.
Gepokt en gemazeld in beleid, management, bestuur en politiek, wilden we verre blijven van systemen, structuren, instituties, processturing, visiedocumenten, protocollen, wetten en regelgeving, toezichthouders en instellingsjargon, de grote lijnen en containerbegrippen. We kenden die wereld veel te goed. En er is meer dan genoeg van. Voor ons draait het om hoe stel je die wereld ten dienste van de kwetsbare ouderen zelf, zodat deze een waardig leven kan leiden ook als dat niet meer in je eigen huis mogelijk is en verhuizing naar een verpleeghuis nodig is. Hoe kun je de emotionele relatie tussen bewoner en naasten en de noodzakelijke functionele relatie met het verpleeghuis, en daarbinnen vooral de directe zorgmedewerkers met elkaar verbinden, versterken. Hoe kun je elkaars bondgenoot worden om de laatste fase van een mensenleven zo prettig en gewoon mogelijk te laten zijn? Niemand wil zorg. Zorg heb je nodig. Hoe maak je zorg dienstbaar aan het gewone leven, aan thuis voelen. En wat is dan thuis voelen. Hoe maak je zo´n subjectief iets concreet? Waar worden we zelf vrolijk van, gingen we simpel na. En zo kristalliseerden onze thuis voelen dimensies zich uit:
Buitenlucht, een frisse neus
Beweging en vrijheid(sgevoel)
Lekker eten en drinken en alles eromheen
Ontspanning, hobby’s, recreëren, ontmoeting
Informatie, communicatie en bejegening
Als eerste zijn we in gesprek gegaan met naasten, bewoners en zorgmedewerkers. Het resulteerde in 2007 in een boekje met interviews. De titel: Thuis Wezen. Want dat was toch wel de ‘bottom line’ van de 15 persoonlijke verhalen: het verpleeghuis als verweesde omgeving, een parallel universum. Waar de gewoonste dingen van het leven ver weg waren. Waar de naaste als bezoeker werd getypeerd en afzijdig werd gehouden. Waar een durfal medewerker een beetje burgerlijke ongehoorzaamheid toonde door de frituurpan op het balkon te zetten om zo toch een snack voor de bewoners te kunnen serveren.
Wat ons ook verbaasde, de voorlichting en informatie voor de toekomstige bewoners en hun naasten was zo krakkemikkig, gefragmenteerd en vooral vanuit de organisatie en in hun jargon geschreven. Als je de vergelijking maakt met een vakantie, dan bereid je je voor met een reisgids die je ook tijdens de reis bij de hand hebt. Niets van dat al in de verpleeghuizen. En zo togen wij op de fiets langs alle verpleeghuizen in Amsterdam om inspiratie op te doen voor de gids Thuis Voelen, die we in 2009 publiceerden met praktische en in beeld gebrachte tips voor zowel bewoners, naasten, medewerkers en organisaties per fase van het wonen in een verpleeghuis (voorbereiding thuis, eerste dag en weken, verblijf, afscheid en daarna). Een papieren reisgids en een boek als Thuis Zijn, waarin een vijftal verpleeghuizen zijn onderzocht op thuis voelen, is moeilijk actueel te houden. En zo ontstond in 2011 het idee van het digitale platform www.zorgvisite.nl. Niet het zorgelijke centraal, maar het gewone leven. Met een frisse blik observeren hoe het desbetreffende verpleeghuis voorziet in thuis voelen. Onder het pseudoniem van de Dames THe (naar onze voorletters Tineke en HEtti) publiceerden we elke veertien dagen een opbouwend verhaal vol tips waar het verpleeghuis (en ieder ander) zijn voordeel mee kan doen. Inmiddels staat de teller op 200 afgelegde zorgvisites door heel Nederland. We zien gedurende de 10 jaar zorgvisite steeds meer verpleeghuizen die vier of zelfs het maximum van vijf THe kopjes scoren. En nadat we aanvankelijk als die gekke dames werden weggezet, trachten gevestigde instituties nu ook zo goed en zo kwaad thuis voelen een plek in hun beleid te geven. En als de reflex er is dat wet- en regelgeving thuis voelen in de weg zit, zou het goed zijn ons boek En zij leefden nog goed en tevreden: Hoe de bureaucratie kan bijdragen aan betere ouderenzorg uit 2013 er nog eens bij te pakken. Vele mythes in de ‘kan en mag niet’ cultuur worden naar het rijk der fabelen verwezen.
Van meet af aan hadden wij voor al onze stoutmoedige en ietwat ondeugende ideeën een bondgenoot in het Jo Visser fonds. Kwam het omdat Jo Visser zelf ook een nuchtere vrouw was die gewoon deed wat haar hart in gaf? Die wist dat de kleine dingen ertoe doen? Die wist dat vele kleintjes via de spaarpotten op de schoorsteenmantel uiteindelijk het verschil maken? Die al 100 jaar geleden een bond van zieken oprichtte omdat ze wist dat gezond makende huisvesting van het grootste belang voor welbevinden was. Die wist dat goed opgeleide medewerkers het verschil maken? Die waardevolle ontmoetingen tussen jong en oud al in haar handtas had zitten? Die met haar troostbrieven zieken een hart onder de riem stak?
Wij voelen ons schatplichtig aan Jo Visser. We voelen ons thuis bij het Jo Visser fonds. En we hopen dat onze THe kopjes als bakjes troost blijven smaken.
Hetti Willemse